Kuşların üremesini araştıran biyologların işi, tüm diğer omurgalı canlılarla uğraşanlarınkinden daha farklı. Ornitologlar (kuşbilimciler) ve paleontologlar, kuşların üremesine özgü olan çeşitli özelliklerin nasıl ve ne zaman başladığını uzun süredir merak ediyor. Yumurta mı tavuktan çıktı; tavuk mu yumurtadan? Dinozorlardan kuşlara uzanan yolda neler değişti?

Geçtiğimiz günlerde The Auk: Ornithological Advances dergisinde yayımlanan bir makalede, üç ayrı kaynaktan elde edilen bulgular incelendi: Modern kuşlar, ilkel kuşlara ait fosiller ve kuşların ataları olan dinozorlara ait fosiller. Yapılan çalışma, konuya yeni bir bakış açısı kazandırıyor.

Modern kuşların tümünde, üremeye ilişkin bazı ortak özellikler bulunuyor; tek bir işlevsel yumurtalık ve yumurtalarının kuluçka sürecini doğrudan temas ile sağlıyor olmaları gibi. Kuşların soyağacı incelendiğinde, ilkel kuşların yerde basit ve açık yuvalar yaptıkları ve yavruların yumurtadan çıkar çıkmaz hareketlenerek, neredeyse tümüyle başlarının çaresine bakabilecek durumda oldukları anlaşılıyor. Kuşların ataları olmaya yakın olan dinozorlarda da bu özelliklerin bazıları görülüyor; fakat onlarda iki adet işlevsel üreme bölgesi var. Ayrıca yumurta büyüklükleri, kendilerine göre daha küçük ve modern kuş yumurtalarından daha az yuvarlak oluyordu. (Bkz. Kuş ve Dinozor Yuvaları Arasındaki Kayıp Bağlantı)

İlkel Kuşlar Günümüzdekilerden Farklıydı

Mezozoik dönemden kalma ilkel kuşların fosilleri ve yumurtaları, onların dinozor ataları ile modern torunları arasında bir zamanda yaşadıklarını söylüyor. Montana State Üniversitesi'nden David Varricchio ve Jackson, kuşlarda üremenin evrimini bu sayede inceleyebiliyor.

Modern kuşların üremesi, omurgalı canlılar arasında ayrı bir yere sahip. Bu üreme şeklinin çoğu yönü, Oviraptor ve Troodontid gibi karada yaşayan dinozorlara dayanıyor. Ekip üyelerinden Varricchio şöyle diyor: "En sık karşılaşılan Mezozoik kuş gruplarında üreme, dinozorlarınkine çok benziyor. Yani çağdaş kuşlardan oldukça farklılar. Sonuç olarak, modern kuşların Mezozoik kuşlardan ayrı bir yanı var."



 

---

Kaynak: Phys.org, "Tracing the evolution of bird reproduction"
< http://phys.org/news/2016-08-evolution-bird-reproduction.html >

İlgili Makale: David J. Varricchio and Frankie D. Jackson (2016) Reproduction in Mesozoic birds and evolution of the modern avian reproductive mode. The Auk: October 2016, Vol. 133, No. 4, pp. 654-684.
doi: http://dx.doi.org/10.1642/AUK-15-216.1
< www.aoucospubs.org/doi/full/10.1642/AUK-15-216.1>

---