Boğaziçi Üniversitesi - Yazar / Editör
Bilim insanları Jüpiter'in dev bir manyetik alanı olduğunu uzun bir zamandır biliyordu. Birçok bilim insanı da bu manyetizmanın, bir kutuptan çıkıp diğerine giden manyetik kuvvet çizgileri olması dolayısıyla Dünya'nınkine benzediğini düşünüyordu. Böylelikle Jüpiter'de de herhangi bir magnette olduğu gibi manyetik kuzey ve güney kutuplarının oluştuğu sanılıyordu.
Ancak, Nature'da yayımlanan yeni bir çalışma ile gaz devinin manyetik alanının bundan farklı olduğu gösterildi. NASA'ya ait Juno uzay aracından toplanan yeni veriler üzerinde yapılan son analizler gezegenin iç yapısının da şimdiye kadar sandığımızdan çok daha karmaşık olduğu anlaşıldı.
2016 yılından beri Jüpiter'in etrafında gezinmekte olan Juno uzay sondası, 53 günde bir Jüpiter'in kütleçekim alanına giriyor ve bu sırada da manyetik alan dedektörü olarak kullanılan manyetometreler ile gezegenin manyetik alanını haritalamaya çalışıyor. Araştırma için bu küçük gezilerin son sekizine ait verileri bir araya getiren araştırmacılar, gezegenin kuzey ve güney kutbunun radikal farkları olduğunu ortaya koydu.
Manyetik alan haritalanırken, araştırmacılar gezegenden çıkan manyetik alan çizgilerini kırmızı, tekrar bir kutuptan girenleri ise mavi ile işaretledi. Dünya için bu uygulamayı düşündüğümüzde kırmızı çizgiler kuzey kutbunda görülürken, bu çizgiler Dünya'nın dışından güney kutbuna doğru ilerleyip, güney kutbunda tekrar mavi çizgiler ile içeri giriyor.
Kuzey kutbuna yakın bir alanda kırmızı bir band görülüyor. Kuvvet çizgilerinin çıktığı bu alana karşılık iki ayrı mavi alan gözlemlendi. Biri ekvatora yakın bir noktada iken - araştırmacılar bu alanı “The Great Blue Spot” (Büyük Mavi Nokta) olarak adlandırıldı- diğeri de yine gezegene bu kuvvet çizgilerinin geri girdiği güney kutbuna yakın bir alanda bulunuyor.
Bu da iki güney kutbu olduğuna işaret ediyor. Yine, kuzey kutbundaki manyetik alanın, iki kutba eşit dağılmak yerine oldukça yüksek konsantrasyonda olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılardan Kimberly Moore'a göre, kuzey yarımküredeki manyetik alanın karmaşık ancak güneydekinin oldukça az yoğunluklu olması şu andaki en karışık bilmece. Bu tuhaf manyetik alanın gezegenin iç yapısı ile yakından ilişkili olduğu düşünülüyor. Ne var ki, Jüpiter'in manyetik alanının oldukça yakından görüntüleri bulunuyor.
Jüpiter'in manyetik alanının, bilindik dinamo etkisi adı verilen manyetik alan oluşturan etki ile nasıl oluşmuş olabileceği mevcut inceleme ile daha iyi anlaşılabilecek. Araştırmacılar bir takım cevapların Jüpiter'in iç yapısında yatmakta olduğunu düşünüyor.
Bir hipoteze göre, gezegenin katı bir çekirdeği var ve bu çekirdek Dünya'nınkine nazaran beş kat daha sıkışmış halde bulunuyor. Diğer bir teze göre de, çekirdek daha seyreltik bir yapıda ve birkaç stabil elektriği iletebilen sıvı formda katmandan oluşuyor. İkinci hipotezin daha mümkün olduğunu öne süren araştırmacılar, katmanlardaki sıvının akış halinde olduğunu ve bu hareketin manyetik alanı kolayca etkileyebileceğini belirtiyor.
Araştırmacılara göre, gezegenin manyetik alanının ilginçliğini açıklayacak başka faktörler de var. Bizdeki su yağmurları gibi, Jüpiter'de helyum yağmurları olabileceği düşünülüyor; ki bu da manyetik alanda değişime yol açabilir. Aynı zamanda Jüpiter'deki rüzgarların üretme potansiyeli olduğu elektriksel iletkenlik, manyetik alanı etkiliyor olabilir.
Ancak, Nature'da yayımlanan yeni bir çalışma ile gaz devinin manyetik alanının bundan farklı olduğu gösterildi. NASA'ya ait Juno uzay aracından toplanan yeni veriler üzerinde yapılan son analizler gezegenin iç yapısının da şimdiye kadar sandığımızdan çok daha karmaşık olduğu anlaşıldı.
2016 yılından beri Jüpiter'in etrafında gezinmekte olan Juno uzay sondası, 53 günde bir Jüpiter'in kütleçekim alanına giriyor ve bu sırada da manyetik alan dedektörü olarak kullanılan manyetometreler ile gezegenin manyetik alanını haritalamaya çalışıyor. Araştırma için bu küçük gezilerin son sekizine ait verileri bir araya getiren araştırmacılar, gezegenin kuzey ve güney kutbunun radikal farkları olduğunu ortaya koydu.
Manyetik alan haritalanırken, araştırmacılar gezegenden çıkan manyetik alan çizgilerini kırmızı, tekrar bir kutuptan girenleri ise mavi ile işaretledi. Dünya için bu uygulamayı düşündüğümüzde kırmızı çizgiler kuzey kutbunda görülürken, bu çizgiler Dünya'nın dışından güney kutbuna doğru ilerleyip, güney kutbunda tekrar mavi çizgiler ile içeri giriyor.
Kuzey kutbuna yakın bir alanda kırmızı bir band görülüyor. Kuvvet çizgilerinin çıktığı bu alana karşılık iki ayrı mavi alan gözlemlendi. Biri ekvatora yakın bir noktada iken - araştırmacılar bu alanı “The Great Blue Spot” (Büyük Mavi Nokta) olarak adlandırıldı- diğeri de yine gezegene bu kuvvet çizgilerinin geri girdiği güney kutbuna yakın bir alanda bulunuyor.
Bu da iki güney kutbu olduğuna işaret ediyor. Yine, kuzey kutbundaki manyetik alanın, iki kutba eşit dağılmak yerine oldukça yüksek konsantrasyonda olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılardan Kimberly Moore'a göre, kuzey yarımküredeki manyetik alanın karmaşık ancak güneydekinin oldukça az yoğunluklu olması şu andaki en karışık bilmece. Bu tuhaf manyetik alanın gezegenin iç yapısı ile yakından ilişkili olduğu düşünülüyor. Ne var ki, Jüpiter'in manyetik alanının oldukça yakından görüntüleri bulunuyor.
Jüpiter'in manyetik alanının, bilindik dinamo etkisi adı verilen manyetik alan oluşturan etki ile nasıl oluşmuş olabileceği mevcut inceleme ile daha iyi anlaşılabilecek. Araştırmacılar bir takım cevapların Jüpiter'in iç yapısında yatmakta olduğunu düşünüyor.
Bir hipoteze göre, gezegenin katı bir çekirdeği var ve bu çekirdek Dünya'nınkine nazaran beş kat daha sıkışmış halde bulunuyor. Diğer bir teze göre de, çekirdek daha seyreltik bir yapıda ve birkaç stabil elektriği iletebilen sıvı formda katmandan oluşuyor. İkinci hipotezin daha mümkün olduğunu öne süren araştırmacılar, katmanlardaki sıvının akış halinde olduğunu ve bu hareketin manyetik alanı kolayca etkileyebileceğini belirtiyor.
Araştırmacılara göre, gezegenin manyetik alanının ilginçliğini açıklayacak başka faktörler de var. Bizdeki su yağmurları gibi, Jüpiter'de helyum yağmurları olabileceği düşünülüyor; ki bu da manyetik alanda değişime yol açabilir. Aynı zamanda Jüpiter'deki rüzgarların üretme potansiyeli olduğu elektriksel iletkenlik, manyetik alanı etkiliyor olabilir.
Kaynak ve İleri Okuma
- Jason Daley, Jupiter’s Magnetic Field Is Super Weird and Has Two South Poles, 7 Eylül ";s
Etiket
Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?
Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.
Destek Ol
Yorum Yap (0)
Bunlar da İlginizi Çekebilir
15 Kasım 2014
Gizemli Gezegen Uranüs
28 Ağustos 2016
Dünya Benzeri 8 Etkileyici Gezegen
09 Kasım 2015
Diğer Gezegenlerde Gökten Su Yerine Ne Yağıyor?
24 Aralık 2017
Mars, Yüzeyindeki Suyu Adeta Bir Sünger Gibi Emmiş Olabilir
01 Ekim 2015
Güneş Sistemimiz Ne Kadar Normal?
13 Ağustos 2015
Bir Gezegene İsim Vermek İster misiniz? İşte Fırsat !
09 Temmuz 2019
40 Yıl Önce: "Voyager-2" Jüpiter'i Keşfediyor