Mars Sismometresi Hedef Yolunda İlerliyor
Philippe Lognonne, Mars'ın kalp atışlarını duyabilmek için 30 yıl bekledi. Biraz şans ve NASA'nın yardımları sayesinde, Kızıl Gezegen'in titreşimlerini algılamak için tasarladığ...
Philippe Lognonne, Mars'ın kalp atışlarını duyabilmek için 30 yıl bekledi. Biraz şans ve NASA'nın yardımları sayesinde, Kızıl Gezegen'in titreşimlerini algılamak için tasarladığı alet, 2018 yılının sonlarına doğru oraya indirilmiş ve yüksek teknoloji ürünü kulağını tozlu yüzeye yaslamış olacak.
InSight uzay aracının taşıdığı en önemli teçhizat olan SEIS (İng. Seismic Experiment for Interior Structure) adındaki çoklu-sensörlü sismometrenin (depremölçer) baş müfettişi olan Lognonne, 5 Mayıs 2018'deki fırlatmayı ön sıralardan izledi ama henüz şampanya patlatmadı. Çünkü şimdiye dek, onun ultra-duyarlı depremölçerleri, Mars yolunda üç kez sekteye uğramıştı.
Paris'te bulunan Yeryüzü Fiziği Enstitüsü'nde araştırmacı olarak çalışan Lognonne, tsunami dinamiği ve 1970'lerdeki Apollo uçuşlarının verilerinin deşifresi gibi çalışmalarıyla da tanınıyor. Fakat en baştan beri, onun asıl tutkusu ve değişmeyen amacı, Mars'ın kırmızı yüzeyinin altında neler olduğunu algılayabilecek araçlar yapabilmek olmuş. "Gezegen, 4 milyar yıl önce yaşanabilir durumdaydı ve ben neden adım adım bu özelliğini yitirdiğini bilmek istiyorum," diyor Lognonne. 1989'da doktorasını tamamladıktan kısa süre sonra sismometre tasarlamaya odaklanan bilimci, aradığı yanıtların, Mars yüzeyinin derinlerinde neler olduğunun anlaşılmasında yatabileceğini düşünüyor.
Philippe Lognonne
Lognonne'nin yaptığı cihazlardan birinin ilk olarak Mars yoluna koyulması, 1996 yılında Fransa Ulusal Uzay Çalışmaları Merkezi'nin bir Rus uçuşuna katılmasıyla oldu. Fakat iki küçük sismometre ne yazık ki Dünya atmosferinden hiç çıkamadı; fırlatma başarısız oldu ve uçuş iptal edildi.
SEIS deney teçhizatının hazırlanması, uluslararası bir çalışma sayesinde gerçekleştirildi.
Bu olaydan 7 yıl sonra, Lognonne bir fırsat daha yakaladı. Amerikalı mühendis Bruce Banerdt ile çalışarak, Avrupa'nın NetLander uçuşu için teçhizat hazırlanmasına yardım etti. Söz konusu cihazların arasında, elbette bir depremölçer de vardı. Fırlatma tarihi 2005 olarak planlanmıştı ama bütçe aşıldığı için 2003 yılında program sonlandırıldı. Logonne bir kez daha düş kırıklığına uğramasına karşın vazgeçmedi. 15 yıl sonra InSight uçuşunun bilimsel yöneticisi olacak olan Banerdt ile Logonne farklı çalışmalara yönelmiş olsalar da irtibatı koparmadılar ve Mars'a bir depremölçer gönderme isteklerini canlı tuttular.
InSight uzay aracının, kendisinden bir önce oraya varan Mars sakini Curiosity gezici aracının iniş noktasına yakın bir noktaya inmesi planlanıyor. SEIS sismometresi, robotik bir kol yardımıyla bu noktaya yerleştirilecek.
2012 yılına gelindiğinde, NASA düşük bütçeli uzay keşif projeleri için Discovery programı altında teklifler beklediğini duyurunca, ikili yeniden denemeye karar verdi. Aynı kategorideki 26 başka proje ile rekabet ediyorlardı. Nihayet o yılın Ağustos ayında NASA'dan bir telefon geldi ve 2016 Mars uçuşu için projelerinin seçildiği bildirildi. "Dört yıl çok kısa bir süreydi!" diye anımsıyor Logonne. Derhal işe koyulan ekip, 6 sensörlü SEIS sismometresini yapmayı başardı. Fakat bir parçada çıkan arızadan ötürü fırlatmanın ertelenmesi gerekti. Bu küçük şoku da atlatan ekip, gerekli onarımı gerçekleştirdi. 2018 Mayıs'ına kadar her şey yoluna girdi ve sonunda SEIS, InSight'a binerek yuvadan uçtu. (Bkz. “InSight” Uzay Aracı Mars Yolculuğuna Başladı)
InSight uzay aracının taşıdığı en önemli teçhizat olan SEIS (İng. Seismic Experiment for Interior Structure) adındaki çoklu-sensörlü sismometrenin (depremölçer) baş müfettişi olan Lognonne, 5 Mayıs 2018'deki fırlatmayı ön sıralardan izledi ama henüz şampanya patlatmadı. Çünkü şimdiye dek, onun ultra-duyarlı depremölçerleri, Mars yolunda üç kez sekteye uğramıştı.
Paris'te bulunan Yeryüzü Fiziği Enstitüsü'nde araştırmacı olarak çalışan Lognonne, tsunami dinamiği ve 1970'lerdeki Apollo uçuşlarının verilerinin deşifresi gibi çalışmalarıyla da tanınıyor. Fakat en baştan beri, onun asıl tutkusu ve değişmeyen amacı, Mars'ın kırmızı yüzeyinin altında neler olduğunu algılayabilecek araçlar yapabilmek olmuş. "Gezegen, 4 milyar yıl önce yaşanabilir durumdaydı ve ben neden adım adım bu özelliğini yitirdiğini bilmek istiyorum," diyor Lognonne. 1989'da doktorasını tamamladıktan kısa süre sonra sismometre tasarlamaya odaklanan bilimci, aradığı yanıtların, Mars yüzeyinin derinlerinde neler olduğunun anlaşılmasında yatabileceğini düşünüyor.

Lognonne'nin yaptığı cihazlardan birinin ilk olarak Mars yoluna koyulması, 1996 yılında Fransa Ulusal Uzay Çalışmaları Merkezi'nin bir Rus uçuşuna katılmasıyla oldu. Fakat iki küçük sismometre ne yazık ki Dünya atmosferinden hiç çıkamadı; fırlatma başarısız oldu ve uçuş iptal edildi.

Bu olaydan 7 yıl sonra, Lognonne bir fırsat daha yakaladı. Amerikalı mühendis Bruce Banerdt ile çalışarak, Avrupa'nın NetLander uçuşu için teçhizat hazırlanmasına yardım etti. Söz konusu cihazların arasında, elbette bir depremölçer de vardı. Fırlatma tarihi 2005 olarak planlanmıştı ama bütçe aşıldığı için 2003 yılında program sonlandırıldı. Logonne bir kez daha düş kırıklığına uğramasına karşın vazgeçmedi. 15 yıl sonra InSight uçuşunun bilimsel yöneticisi olacak olan Banerdt ile Logonne farklı çalışmalara yönelmiş olsalar da irtibatı koparmadılar ve Mars'a bir depremölçer gönderme isteklerini canlı tuttular.

2012 yılına gelindiğinde, NASA düşük bütçeli uzay keşif projeleri için Discovery programı altında teklifler beklediğini duyurunca, ikili yeniden denemeye karar verdi. Aynı kategorideki 26 başka proje ile rekabet ediyorlardı. Nihayet o yılın Ağustos ayında NASA'dan bir telefon geldi ve 2016 Mars uçuşu için projelerinin seçildiği bildirildi. "Dört yıl çok kısa bir süreydi!" diye anımsıyor Logonne. Derhal işe koyulan ekip, 6 sensörlü SEIS sismometresini yapmayı başardı. Fakat bir parçada çıkan arızadan ötürü fırlatmanın ertelenmesi gerekti. Bu küçük şoku da atlatan ekip, gerekli onarımı gerçekleştirdi. 2018 Mayıs'ına kadar her şey yoluna girdi ve sonunda SEIS, InSight'a binerek yuvadan uçtu. (Bkz. “InSight” Uzay Aracı Mars Yolculuğuna Başladı)
Kaynak ve İleri Okuma
- Phys.org, "One scientist's 30-year quest to get under Mars' skin" https://phys.org/news/2018-05-scientist-year-quest-mars-skin.html
Etiket
Projelerimizde bize destek olmak ister misiniz?
Dilediğiniz miktarda aylık veya tek seferlik bağış yapabilirsiniz.
Destek Ol
Yorum Yap (0)
Bunlar da İlginizi Çekebilir

24 Aralık 2017
Mars, Yüzeyindeki Suyu Adeta Bir Sünger Gibi Emmiş Olabilir

06 Nisan 2015
Ay'da Çok Büyük Lav Kanalları Bulunabilir

23 Haziran 2015
Yeni Fotoğraflarla Ceres'in Etkileyici Jeolojisi

27 Eylül 2016
Merkür'de Tektonik Hareketlilik Saptandı

22 Aralık 2018
Venüs'teki Depremleri Tespit Edecek Balonlar

29 Temmuz 2017
Ay’ın Kabuğunun Altında Sandığımızdan Daha Fazla Su Olabilir