İlk Bakışta Plüton

1930’da, 24 yaşındaki Clyde Tombaugh’un keşfettiği, 11 yaşındaki Venetia Burney’in isim ablası olduğu soğuk ve uzak yeraltı dünyası tanrısı…

Yaklaşık 250 dünya-yılı süren bir yılının 20 dünya-yılını, Güneş’e Neptün’den daha yakın bir yörüngede geçirse de, ortalama bir insan ömrü kadar-76 yıl dokuzuncu gezegen olarak bilindi ve sevildi.

En büyük uydusu Charon’la birlikte, daha çok yıldızlarda gördüğümüz ikili bir sistem oluşturması açısından da Güneş Sistemi içinde ayrı bir yere sahip.

(İkili Sistem: İki uzay cisminin, aralarındaki ortak bir kütle merkezi çevresinde dönmesi; yani birbirleri etrafında dönmeleri)

Tenzil-i Rütbe

Plüton’un kâbusu, ondan daha uzakta ve daha büyük Eris’in 2005 yılında keşfiyle başladı. Eris’i onuncu gezegen ilan etmek için 2006’da toplanan Uluslararası Gökbilim Birliği hararetli oturumlar sonrasında 3 maddelik bir gezegen tanımı yaptı ve bırakın Eris’in gezegen olarak tanınmasını Plüton’un kazanılmış hakkını elinden alarak onu, Eris’i, Ceres’i, Makemake’yi ve diğerlerini “cüce gezegen” olarak yeniden tanımladı. Bu, gökbilimcilerin Dimyat’a pirince giderken eldeki bulgurdan oldukları olay olarak da nitelendirilebilir. Hemen ekleyelim; Plüton’u hala bir gezegen olarak kabul eden romantik gökbilimciler de yok değil.

Yeni Ufuklar

NASA’nın New Frontiers (Yeni Sınırlar) adını verdiği ve Güneş Sistemi’ndeki gezegenleri daha detaylı incelemeyi hedefleyen uzay programının ilk adımı olan New Horizons (Yeni Ufuklar) uzay aracı 19 Ocak 2006’da fırlatıldı. İşin tuhafı, Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’nda geliştirilen ve parçaları birleştirilen bu 500 kg ağırlığındaki kuyruklu piyano benzeri şey bir Atlas roketinin sırtında yola koyulduğunda Plüton hala bir gezegendi!



İnsan sormadan edemiyor; aradaki birkaç aylık süre olmasaydı, yaklaşık 700 milyon dolara mal olan bu projeye devam edilir miydi? New Horizons yola çıkar mıydı?

Aslında merakla yoğrulmuş bilim tarihimizi düşününce yanıtı çok basit:

Elbette çıkardı!

1977’de Voyager kardeşlerden sonra Güneş Sistemi’nin sınırlarına, yeni ufuklara “panel” açacak ilk uzay aracı olacaktı çünkü…

Bugüne kadar o uzay denen “dolu” boşlukta yol alan en hızlı insan yapımı cisim olacaktı çünkü…

Jüpiter’den sadece kütle çekim yardımı almayacak, onu ve uydularını daha detaylı inceleyecekti çünkü…

Ve Plüton-Charon ikilisini inceledikten sonra (NASA’nın onayı olursa) Kuiper Kuşağı’nın diğer sakinlerine de uğrayıp, tıpkı Pioneer ve Voyagerlar gibi yıldızlararası mesafede, dönüşü olmayan yolculuğuna devam edecekti çünkü…

Donanım

Üst paket bir uzay aracı New Horizons…

Baktığı uzay cisminin atmosferini inceleyen mor-ötesi tayfölçer Alice, optik gözleri olan Ralph, atmosferik ısı ve yoğunluk ölçümleri yapacak REX, Plüton’daki güneş rüzgârlarını inceleyecek SWAP, enerji yüklü parçacık ve plazma ölçümleri yapacak PEPSSI, Colorado Üniversitesi öğrencileri için uzay tozlarını inceleyecek VB-SDC ve yapacağı görsel keşiflerden sorumlu yüksek çözünürlüklü kartal gözleri LORRI ile donatılmış bu araç, 5 milyar kilometre ötede, 50.000km/saat hızla giderken yapacağı bilim için gerekli olan her şeye sahip. Tüm bunlar için gerekli olan enerjiyi Plütonyum-238’den elde ediyor olması da hoş değil mi?

2016 sonrası

New Horizons bir süre Plüton yakınlarında olacak. 3463 gün sonra ulaşabildiği ve kendisini aşkla karşılayan sevgilisinden kolayca ayrılabileceğini düşünmüyorduk zaten.

Ocak 2016’da Plüton ve yakın çevresinden veri toplama aşaması sona erecek. Aralık 2016’da bu verilerin tasnifi ve işlenmesi tamamlanacak. Bundan sonra uzun ve yorucu bir veri değerlendirme, hesaplama ve yorumlama aşamasına girilecek ki tüm sonuçların açıklanıp tartışılacağı konferans Kasım 2017’de düzenlenecek. 11 yıl öncesinden, uzaya göndereceğiniz bir araç için tüm bu planlamayı yapmak ayrı bir konu iken bu güne kadar her şeyin takvime uygun olarak ilerlemesi de en az proje kadar heyecan verici.

 

Gökbilimsel Arkeolojik Kazı

Şayet her şey yolunda gider ve NASA, New Horizons’u Kuiper Kuşağı’na doğru sürmeye karar ve onay verirse gerçek anlamda arkeolojik bir kazı başlamış olacak. Zira katı gezegenler ve gaz devleri kuşaklarından sonra gelmesi nedeniyle “3. Bölge” de denilen bu kuşak Güneş’in alev almasını takip eden erken dönemde buraya atılan ve itilen toz ve diğer parçacıklardan oluşuyor. Bu erken dönem çöplükte rastlayacağınız her şey, 5 milyar yıl öncesi hakkında değerli bilgiler içermesi olası olan birer arkeolojik kalıntı.

Son Söz:

Henüz ne New Horizons, ne de parçası olduğu New Frontiers projesi için son sözü söyleyecek bir noktada değiliz. Önsözü yeni bitirdik gibi…

 

---

Kaynak : http://pluto.jhuapl.edu/

https://www.nasa.gov/mission_pages/newhorizons/main/index.html

---