235 milyon yıl kadar önce, pullu farelere benzeyen ve bir ekmek somunundan daha küçük olan tuhaf, memeli benzeri sürüngenler antik Brezilya'da geziniyordu. Bunlar, yaşayan tüm memelilerin ortaya çıkmasına neden olan canlılar olan sinodont (İng. cynodont) grubundandı. Geçtiğimiz günlerde sinodontların iki yeni türü daha tanımlandı. Bu iki türünün analizini yapan araştırmacılar, Trias Devri'nin sonlarında yaşamış olan sinodontlardan memelilerin evrilmesi konusunda daha ayrıntılı bilgi edebildiler.

Tanımlanan sinodontların her ikisi de bilinen ilk memelinin 160 milyon yıl önceki belirişinden milyonlarca yıl daha önce yaşamıştı. "Bu yeni fosiller, aralarında biz insanların da bulunduğu memeli grubunun ortaya çıkmasına neden olan memeli-öncesi yaşam formlarının evrimine ilişkin daha fazla ayrıntıyı anlamamıza yardım etti," diyor PLOS ONE dergisinde yayımlanan makalenin başyazarı Agustín Martinelli. Kendisi Brezilya'da bulunan Rio Grande do Sul Federal Üniversitesi'nde çalışan bir paleontolog (fosilbilimci/taşılbilimci).

Sinodontlar ("köpek dişliler" anlamına geliyor) dinozorlardan önce de vardı; fosil kayıtlarında ilk belirişleri 260 milyon yıl kadar önceki Permiyen Dönem'e denk geliyor. Ardılları arasında keseli ve plasentalı memelilerin yanısıra monotremler (ornitorenk ve ekidne gibi yumurtlayan memeli grubundakiler) bulunuyor. Ancak Permiyen döneminin sonlarında ve Trias döneminin başlarında yaşayan sinodontlar memeli değil, memeli-benzeri kafatasına ve çeneye sahip olan sürüngenlerdi.

Güney Amerikalı Fosilbilimcilerin Adları Verildi

Yeni tanımlanan sinodont türlerinden birine ait bir örnek, 1946 yılından bu yana Rio de Janeiro'nun Doğa Bilimleri Müzesi'nin koleksiyonunda bulunuyordu. Brezilyalı taşılbilimci L.I. Price tarafından Santa Cruz do Sul'da bulunan ve 237 milyon ile 235 milyon yıl arasında tarihlenen iki kafatası ve iki çene örneği, yaklaşık 30 cm boyunda olan ufak bir hayvana aitti. Hayvanın alışılmadık ölçüde büyük ve çıkık üst köpek dişi, karınca yiyor olabileceğini akla getiriyordu. Anatomisine bakıldığında, Probainognathidae adı verilen soyu tükenmiş bir etçil sinodont ailesinden olduğu seziliyordu.

Aslında bulunan tür, Arjantin'in batısındaki La Rioja bölgesinin Trias devrinden kalma kayalıklarından keşfedilen bir tür olan Probainognathus jenseni ile muhtemelen akrabaydı. Fakat araştırmacılar, bu canlının kendi cins ve türüne sahip olacak kadar farklı olduğunu belirtti: Bonacynodon schultzi. Bu isim, José Bonaparte ve Cesar Schultz adlı iki saygın taşılbilimcinin anısına verildi. Her ikisi de ömürlerini Güney Amerika'daki Trias fosilleri üzerinde çalışarak geçirmişti.



Yeni tanımlanan diğer sinodont türü de Rio Grande do Sul'de keşfedilmiş, ancak daha az kalıntı (üzerinde dişler olan bir çene) ile tanımlanabilmişti. Bilimciler, bir diğer değerli taşılbilimci olan Fernando Abdala'nın anısına bu türe Santacruzgnathus abdalai adını verdi. S. abdalai büyüklük olarak B. schultzi'nin yarısı kadardı; yani hemen hemen 15 cm boyundaydı. Martinelli bu hayvanın dişlerinin biçim ve yerleşiminin, ilk memelilerinkine benzediğinin altını çiziyor.