Gökbilimciler, doğanın temel kuvvetlerinden birinin gücünü, sekiz milyar ışık yılı uzaklıkta görülen bir gökadada hassas bir şekilde ölçmeyi başardı.

Swinburne Teknoloji Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi’nden araştırmacılar, uzaktaki bir gökadada elektromanyetizmanın, Dünya üzerindekiyle aynı güçte olduğunu doğruladılar. Araştırmacılar, gökadanın arkasında yer alan bir yıldızsı nesneyi (çevresi oldukça parlak olan devasa kütleli bir kara delik) gözlemlediler. Yıldızsıdan (kuasardan) yayımlanan ışığın bir kısmı, Dünya’ya doğru yolculuğu sırasında 8 milyar yıl önce gökadanın içerisindeki gazlar tarafından soğurularak, çok özgün renklerde gölgelerin oluşmasına neden oldu. Renklerin deseni, bizlere gökada içerisinde yer alan elektromanyetik kuvvetin gücü hakkında bilgi veriyor.

Gözlemlenen yıldızsı, bilinen en parlak yıldızsılardan biri olduğu için araştırmacılar şimdiye kadar yapılmış en hassas ölçümü yaptılar. Bu sayede araştırmacılar sözü edilen gökadadaki elektromanyetik kuvvetin, gökadanın sadece milyonda biri kadar olan Dünya üzerinde de aynı olduğunu gözlemledi.

Elektromanyetizma: Doğanın bilinen 4 temel kuvvetinden biri

“Elektromanyetizma, günlük hayatımızda neredeyse her şeyi belirliyor; mesela Güneş’ten bize gelen ışığı nasıl aldığımız, bu ışığı nasıl gördüğümüz, sesin havada nasıl hareket ettiği, atomların boyutu ve nasıl etkileştikleri gibi. Fakat kimse neden elektromanyetizmanın şu anki gücüne sahip olduğunu, sabit mi yoksa değişken mi olması gerektiğini bilmiyor,” diye anlatıyor çalışmanın yardımcı yazarı, Swinburne Üniversitesi’nden Prof. Michael Murphy.

Elektromanyetizmanın gücünü ölçmeye yönelik daha önceki girişimlerin çoğu, izgeçizer (spektrograf) adı verilen cihazlar (kuasarın renkli gökkuşağındaki gölgelerin desenlerini ölçmeye yarayan “ışık cetvelleri”) nedeniyle sınırlanmıştı. Araştırmacılar, gözlemlerini gerçekleştirmek için Avrupa Güney Gözlemevi’ndeki (İng. European Southern Observatory) Çok GenişTeleskop’un (İng. Very Large Telescope – VLT) ve Şili’deki 3.6-m teleskopunun izgeçizerlerini kullandı.

“Benim açımdan, elektromanyetizmanın evrenin yaşının yarısından daha uzun bir süre boyunca sabit kalmış olduğunu bulmak, gizemi derinleştiriyor. Neden bu şekilde? Hala bilmiyoruz. Uzak gökadaların böylesi bir temel gizem için, böylesine kesin bir gözlem imkânı sunması harika. Halihazırda inşa edilmekte olan daha büyük teleskoplarla, yakın gelecekte daha da iyi şekillerde gözlem yapma imkanı bulabileceğiz,” diyor Prof. Murphy.

---

Kaynaklar:
“Cosmic 'barcode' from distant galaxy confirms Nature's constancy”
http://phys.org/news/2016-11-cosmic-barcode-distant-galaxy-nature.html
“High-precision limit on variation in the fine-structure constant from a single quasar absorption system”
http://mnras.oxfordjournals.org/content/464/3/3679 DOI: 10.1093/mnras/stw2543

---