Moğolistan çölleri, uzun yıllardır, çok geniş bir dinozor türü ağına yataklık etmesi ile ve bu türlere ait fosilleri tertemiz bir şekilde oldukça detaylı olarak koruması ile biliniyor. Tüm bu özelliklere ek olarak, şimdiye kadarki fosil kaydında çok nadiren rastlanan, davranışsal kalıntılara da yer veren Moğol Çölü'nden yeni kalıntılar, 70 milyon yıl kadar önceki kuş benzeri dinozorlarda, bugünkü kuşların da yaptığı ve o dönemdeki dinozorların davranış modellerinde olup olmadığını şimdiye dek bilmediğimiz bir davranışlarını ortaya çıkardı.

Elde edilen bulgulara göre, dinozorların en azından bir kısmı, uyumak için ailecek yanyana tünüyorlardı; tıpkı bugünkü modern kuşların çoğunun yaptığı gibi. Alberta Üniversitesi'nde doktorasını yapmakta olan Gregory Funston, ekipçe yaptıkları araştırmanın sonuçlarını, Omurgalıların Taşılbilimi Topluluğu'nun Kanada'nın Calgary kentinde gerçekleştirilen bu yılki toplantısında sundu.

Dinozorların tüneme davranışları ile ilgili olan bu yeni kanıt, Moğolistan'da yasadışı olarak çıkartılmış ve daha sonra el konulmuş bir fosil bloğuna dayanıyor. Üç genç oviraptorid dinozorun kalıntısını barındıran fosil bloğunda, bireylerin birbirlerine değecek kadar yakın şekilde yanyana sıralanarak uyudukları görülüyor. Yaklaşık aynı yaşlardaki bu üç dinozorun da, dinozor evriminin kuş soyağacına mensup olan oviraptoridlerden oldukları tespit edildi ve fosildekine göre uyuma pozisyonlarının yakınlığı da, normal hayatlarında da birbirilerine yakın olduklarına işaret ediyordu.

"Toplulukça tüneme" olarak bilinen bu davranış, bugünkü tavuklardan güvercinlere kadar birçok modern kuş türünde görülüyor. Araştırmada incelenen örnek, şans eseri University of Alberta'dan Gregory Funston önderliğindeki araştırma ekibine ulaştı ve bir dizi inceleme ile analizin temel ögesi oldu. Farklı bir oviraptorid türüne ait olduğu düşünülen fosiller için henüz bir tür adı belirlenmedi.



Elde edilen bulgular göz önüne alındığında Funston'a göre eldeki fosil örneği eşi bulunmaz niteliklere sahip ve yaşayan bir pozisyonda korunmuş bir fosil bulmak belki bundan sonra hiç mümkün olmayabilir de. Tüm bunlar ile birlikte iki ve hatta üçüncü bireyin de kısımlarına iyi korunmuş bir fosil üzerinden sahip olmak oldukça kıymetli bilimsel veriler kazandırabilir.

Davranışsal bulgulara ek olarak ilerleyen zamanda, daha detaylı genetik, fizyolojik ve kemik, eklem noktaları göz önüne alınarak yapılacak morfolojik incelemeler eldeki bu değerli fosilden daha fazla verinin de elde edilmesini sağlayacaktır.

Oviraptorlar arasında yapılan analizler, bu üç oviraptoridin bir takım fiziksel özellikleri ile diğer türlerden ayrıldığı ve başka yeni bir türe ait olduklarını gösteriyodu. Kafa uzantıları, ibikler ve kuyruklarına bakılan yeni tür örneklerinin, büyüdükçe daha kısa kuyruk ve daha az görünür kafa uzantılarına sahip odukları keşfedildi.

Araştırmacılar buna bakılarak, günümüz hindi ve tavus kuşları gibi, oviraptoridlerin de bu bahsi geçen fiziksel özelliklerini cinsiyetlerini göstermek, seksüel görsel özellikler olarak kullandıklarını ortaya attı. Toplu veya başka bir deyişle komünal tüneme davranışı halen büyük bir tartışma konusu iken, bu davranışa köken sayılabilecek kalıntıların keşfi, theropodların kuş kolundaki tüneme davranışını kanıtlarken bir taraftan da eldeki verileri kuvvetlendirdi diyebiliriz.

---

Makale Referans: Society of Vertebrate Paleontology. "New dinosaur discovery suggests new species roosted together like modern birds." ScienceDaily. ScienceDaily, 24 August 2017. <www.sciencedaily.com/releases/2017/08/170824151039.htm. Nature <https://www.nature.com/news/dinosaur-trio-roosted-together-like-birds-1.22508>

---