Zihin Kullanma Kılavuzu-1: Dikkat ve Kısa Süreli Hafıza

Zihin Kullanma Kılavuzu-2: Mantıklı ve Akılcı Düşünce

Zihin Kullanma Kılavuzu-3: Öğrenme

İngiliz filozof Francis Bacon şöyle der: "Ipsa scientia potestas est."

Latince, "Bilginin kendisi güçtür" anlamına gelen bu sözü, yine bir İngiliz filozof olan Thomas Hobbes, Leviathan isimli eserinde şöyle ifade eder: "Scientia potentia est." yani; "Bilgi güçtür."

Bilgi, gerçek güçtür. Bilgi düzeyiniz arttıkça hayatla mücadelenizde de daha donanımlı hale gelirsiniz.

Beynimizin en kullanışlı özelliklerinden birisi; parçalar halindeki bilgiyi alabilme ve bu parçalar arasında ilişkiler kurabilme yetisidir.

Peki, bilgi tam olarak nedir? Gerçekler nasıl organize edilir, nasıl depolanır ve ihtiyaç duyulduğunda nasıl geri hatırlanır?

Bilgi, elbette ki hafızaya dayalıdır, özellikle de nesneler, yerler, olgular ve insanlar hakkındaki genel bilgiyi depolayan ve semantik hafıza olarak bilinen hafıza tipine dayalıdır. Bu hafıza parçası, Paris'in batı Avrupa'daki bir devlet olan Fransa'nın başkenti olduğunu bilmenizi sağlayan hafızadır. Fakat, hafta sonu neler yaptığınızla ilgili hafızalarınız ise bu kısımda depolanmaz.

Bildiğiniz her şeyi birleştirerek zengin ve detaylı bir dünya kavrayışı geliştirirsiniz. Örneğin, bir köpeğin görünüşü, beynimizde otomatik olarak köpekler hakkındaki bilginin diğer parçalarını da aktif hale getirir: "Nasıl görünürler", "nasıl kokarlar", "sesleri nasıldır", "nasıl hareket ederler", evcilleştirilmiş kurtlar olduğu gerçeği, bildiğimiz benzer köpek isimleri ve köpekler hakkındaki hislerimiz gibi pek çok bilgiyi birleştiririz.

Beynimizin bu devasa başarıyı nasıl gerçekleştirdiği henüz tam olarak açık değildir. Ancak, beynimizin, bildiğimiz ve karşılaştığımız her şeyi kategorilere ayıran ve ilgili olanları birleştirmemizi sağlayan bir merkezi olabileceği ileri sürülüyor.

University of Wisconsin'den bilişsel psikolog Tim Rogers, 2003 yılında, bu "merkezin" ön temporal lob olduğunu ileri sürdü. Semantik demans sahibi, yani kelimelerin ve objelerin anlamlarına dair bilgilerini yavaş yavaş kaybeden ancak yeteneklerini ve otobiyografik hafızalarını koruyan insanlarda ön temporal lob bu durumdan kötü etkilenir. O zamandan beri yapılan deneyler de bu görüşü destekler sonuçlar sundu. Ön temporal lobun geçici olarak küçük bir elektromanyetik uyarımla devre dışı bırakıldığı deneylerde; insanların, nesnelerin isimlerini hatırlama ve kelimelerin anlamlarını anlama yetilerini kaybettikleri görüldü.

Rogers'a göre; bu sistem olmadan, bilgi parçalarının nasıl bir araya geldiği konusunda kafamız karışırdı ve parçaları bir araya getirmek için çok fazla zaman harcayabilirdik. Örneğin; çocuklarınızla bir kolaj yaparken, eğer bandınız biterse, zamk ya da tutkal ile yapıştırmaya devam edebileceğiniz çıkarımında nasıl bulunursunuz? Bant; şekil, renk ya da kullanım biçiminiz bakımından tutkaldan ya da zamkdan farklıdır. İşte bu noktada tür benzerliklerini belirleyen bir temsile ihtiyaç duyarsınız. Beyninizdeki işlev kodlamanız, aklınıza bant yerine tutkal da kullanabileceğiniz düşüncesini getirir.

İyi haber şu ki; beyninize yerleştirebileceğiniz bilgi noktasında herhangi bir sınırlama yoktur. Bildiğimiz kadarıyla da, bugüne kadar beynindeki depolama alanını doldurmuş herhangi bir kimse yoktur.

Fakat görünüşe göre, çok fazla bilgi sahibi olabilirsiniz. Almanya'daki Tübingen Üniveritesi'nden Michael Ramscar, yeterince uzun yaşayan herkesin, bir ömür boyu bilgi birikimi ile bu noktaya geldiğini düşünüyor. Yaşlandıkça, bilişsel yetilerde yavaşlama görülür, ancak bunun sebebi beynin dolması değildir. Tıpkı eskimiş bir hard disk gibi, arama yapması uzun zaman alır.

Devam edecek...

---